Welke sterkte grijsfilter zou jij voorstellen? Ruud stelde me deze vraag omdat hij eens met lange sluitertijden aan de slag wil tijdens zijn vakantie naar IJsland. In het blog van deze week leg ik uit welke twee grijsfilters ik zou adviseren om mee te beginnen als je zelf filters wilt gaan aanschaffen.

Waarom zou je grijsfilters gebruiken?

Lange sluitertijden geven je de mogelijkheid om beweging in je foto’s te laten zien. Of juist om hele verstilde beelden te maken.

Als je met lange sluitertijden wilt werken, zijn er verschillende manieren om dat te doen. Het makkelijkste is om je ISO-waarde zo laag mogelijk te zetten en je diafragma zo klein mogelijk (een groot diafragmagetal dus). Op die manier laat je zo min mogelijk licht binnen in je camera. En om dan toch goed belichte foto’s te krijgen, wordt je sluitertijd langer.

Is het resultaat van de langere sluitertijd nog niet naar je zin? Dan kun je het effect versterken met behulp van grijsfilters.

De linker foto is gemaakt met een sluitertijd van 1/125 s, f/11 en ISO 100 vanaf statief. Bij de rechter foto heb ik gebruik gemaakt van een 10 stops grijsfilter om de sluitertijd te verlengen tot 30 s. De overige instellingen zijn gelijk gebleven. Beide foto’s zijn gemaakt in Nationaal Park Una in Bosnië.

Hoe werkt een grijsfilter?

Een grijsfilter is een effen grijs filter dat je voor je objectief bevestigt. Dit kan als schroeffilter of schuiffilter.

Het grijsfilter houdt een deel van het licht tegen dat je camera binnenvalt. Daardoor kun je langere sluitertijden gebruiken, voordat de foto overbelicht raakt. Met behulp van grijsfilters kun je hele mooie en creatieve effecten bereiken.

Wanneer gebruik je welke sterkte grijsfilter?

Grijsfilters bestaan in verschillende sterktes. Hoe donkerder het filter is, hoe meer licht het tegen houdt. En hoe langer de sluitertijd dus wordt. Maar welke sterkte grijsfilter heb je nou nodig?

Zelf heb ik een set van drie grijsfilters: 3 stops (ND8), 6 stops (ND64) en 10 stops (ND1000). Elke stop geeft een halvering van het licht, dus een verdubbeling van je sluitertijd.

Stel dat je bijvoorbeeld water wilt fotograferen. Met 3 stops kun je iets meer beweging in het water laten zien, dan puur met je camera alleen. Met 10 stops kun je echt verstilde beelden maken. En het 6 stops grijsfilter geeft je een effect ertussenin.

Deze drie foto’s zijn allemaal gemaakt met f/11, ISO 400 en vanaf statief. De sluitertijd in de bovenste foto is 1/160 s, gemaakt zonder grijsfilter. Bij de middelste foto is een 3 stops grijsfilter gebruikt, met een sluitertijd van 1/10 s. De onderste foto heeft een sluitertijd van 0,4 s, waarbij een 6 stops grijsfilter is toegepast. Alledrie de foto’s zijn gemaakt in Schotland.

Welk filter ik uiteindelijk kies, hangt mede af van de hoeveelheid omgevingslicht. Het maakt natuurlijk uit of het een klaarlichte en zonnige dag is, of dat je fotografeert in de schemering.

Welke grijsfilters kan ik het beste kopen?

Goede filters zijn niet goedkoop. En als je net start, telt het behoorlijk op als je meerdere filters tegelijkertijd wilt aanschaffen. Als je met grijsfilters aan de slag wilt, zou ik je aanraden om in eerste instantie een 3 stops en een 6 stops filter te kopen.

Het leuke van filters is namelijk dat je ze ook kunt stapelen. Wanneer je een 3 stops en een 6 stops filter tegelijk gebruikt, gedragen ze zich samen als een 9 stops grijsfilter.

Het stapelen van meerdere filters gaat overigens gemakkelijker wanneer je een filtersysteem hebt voor schuiffilters. Wanneer je meerdere filters op elkaar schroeft, loop je het risico op vignettering (donkere hoeken) in je foto’s.

De volgende stap

Heb je grijsfilters, maar weet je eigenlijk niet goed hoe je ze moet gebruiken? Zou je eerst eens willen proberen of grijsfilters wel wat voor jou zijn, voordat je ze gaat aanschaffen? Of ben je van plan grijsfilters te kopen, maar wil je jezelf de tijd en frustratie van het uitzoeken hoe ze werken besparen?

Door een eendaagse workshop te volgen, bespaar je jezelf een hoop tijd en gedoe. Je krijgt heel veel verschillende voorbeelden te zien van hoe je lange sluitertijden in kunt zetten in je foto’s.
Ook krijg je een stappenplan hoe je grijsfilters in de praktijk gebruikt. En we gaan vooral heel veel met de filters experimenteren. Zodat je weet waar je op moet letten en welke sterkte grijsfilter je moet kiezen voor het effect dat jij wilt bereiken.

Klik op deze link voor meer informatie en om je aan te melden:
workshop Lange sluitertijden bij landschapsfotografie